Dünyadaki gazeteci cinayetlerinin yaklaşık yüzde 90'ı hala çözülemedi

Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, dünyada 1993'ten bu yana işlenen gazeteci cinayetlerinden yalnızca yüzde 13'ünde yargı bir karara varırken yüzde 27'sinde yasal sürecin durumu bilinmiyor.

BM Genel Kurulu, Mali'de öldürülen iki Fransız gazetecinin anısına 2 Kasım 2013'te bu günü "Gazetecilere Karşı Suçlarda Cezasızlıkla Mücadele Uluslararası Günü" olarak ilan etti. Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) ve BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) verilerinden derlenen bilgilere göre, 1993'ten bu yana dünya genelinde 1700'den fazla gazeteci öldürüldü. UNESCO'ya göre, bu cinayetlerin yalnızca yüzde 13'ünde bir yasal süreç işledi ve mahkemeler sonuçlandı. Neredeyse 10 gazeteci cinayetinden 9'unda ya yasal süreç başlamadı ya da başlayan süreç sonuçlanmadı. Gazeteci cinayetlerinin yaklaşık yüzde 27'sinde yasal sürecin durumu ise bilinmiyor. Basın mensuplarının ölümlerinin çoğunlukla haber merkezlerinin dışında gerçekleşmesi ise gazeteciler için güvenli bir alan olmadığını ortaya koydu. UNESCO verilerine göre 2020-2021'de 117 gazeteci öldürüldü. Bunların yüzde 78'ine denk gelen 91 gazeteci, ya araçlarında ya da sokakta öldürülürken bazısının cenazesi, kaçırıldıktan sonra bir yere terk edilmiş olarak bulundu. Bu gazetecilerin bir kısmı ise aile üyelerinin önünde katledildi. UNESCO'ya göre gazeteciler yalnızca öldürülme, kaçırılma, işkence, keyfi gözaltılarla mücadele etmiyor, ayrıca zor çalışma şartları altında düşük ücret alıyor ya da uzun saatler çalışıyor. Geçen yıl öldürülen 99 gazetecinin 69'unun faili İsrail Çatışma bölgelerinde görev yaparken öldürülen gazeteci sayısı 2017'den bu yana düşüş gösterse de 2023'ten sonra bu sayıda da artış yaşandı. Geçen yıl öldürülen gazetecilerin yüzde 50'si çatışma bölgelerinde hayatını kaybetti. Merkezi ABD'de bulunan CPJ, 2023'te öldürülen gazeteci sayısının 99 olduğunu, bunların 69'unun İsrail tarafından Gazze'de öldürüldüğünü açıkladı. Batı Şeria ve Gazze'de gazetecileri hedef alan İsrail, 2000 yılından 7 Ekim 2023'e kadar Filistinli 55 basın mensubunu öldürdü, 7 Ekim sonrası öldürülen gazeteci sayısı da yaklaşık 150 oldu. CPJ'nin 30 Ekim tarihli son verilerine göre, 7 Ekim 2023'ten bu yana 41 gazeteci yaralandı, 71 gazeteci gözaltına alındı, 2 gazeteci ise hala kayıp. En az 15 gazeteci de Rusya-Ukrayna savaşını haberleştirirken hayatını kaybetti. Öldürülen kadın gazeteci sayısı artıyor Bu arada kadın gazeteciler, çevrim içi suçlara da maruz kalıyor. BM'nin "Kadın Gazetecilere Yönelik Çevrim İçi Şiddette Küresel Eğilimler" raporundaki ankete katılan 125 ülkeden 901 kadın gazetecinin yüzde 73'ü, işleri nedeniyle çevrim içi ortamlarda tehdit edildiğini, hakarete maruz kaldığını ya da kışkırtıldığını söyledi. Kadın gazetecilerin öldürülme oranında da artış yaşandı. 2020'de öldürülen gazetecilerin yüzde 6'sını kadınlar oluştururken bu oran 2021 ve 2022'de yüzde 11 oldu. Rapora göre, çoğu şiddet, tehdit ve hakaret içeren saldırılar düzgün şekilde incelenmezken BM Gazetecilerin Güvenliği ve Cezasızlık Sorunu Eylem Planı, konuyu tüm paydaşların katılımıyla ele almayı planlıyor. Eylem planının öngördüğü "gazetecilerin korunması" konusu, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri arasında da yer alıyor.