Ukrayna, 32. bağımsızlık yıl dönümünde ilhak edilen topraklarını kurtarma mücadelesi veriyor

Ukrayna, Rusya'nın geçen yıl şubat ayında başlattığı geniş çaplı savaşın gölgesinde bağımsızlığının 32. yılına girdi. Kiev Belediyesi, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da başkentte güvenlik nedeniyle Bağımsızlık Günü etkinliklerinin yapılmayacağını duyurdu. Ukrayna'da 32. Bağımsızlık Günü savaşın gölgesinde kutlanacak Gün dolayısıyla savaşta ele geçirilen Rus tankları ve silahları Kiev’de açık alanda sergileniyor, Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy konuk liderleri ağırlıyor, tebrikleri kabul ediyor. Ülkenin bağımsızlık tarihi, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Parlamentosunun 24 Ağustos 1991'de Ukrayna’nın bağımsızlığını ilan eden belgeyi onaylamasıyla başladı. Ukraynalıların yüzde 90'ı 1 Aralık 1991'de düzenlenen referandumda Ukrayna'nın Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nden ayrılması ve bağımsızlığı için oy verdi. Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Parlamentosu Başkanı Leonid Kravçuk, ülkenin ilk devlet başkanı oldu ve Ukrayna'yı Haziran 1994'e kadar yönetti. 1994'te iktidara Leonid Kuçma geldi ve ülkeyi 5 yıl idare etti. Kasım 2004'te Viktor Yuşçenko ve Rus yanlısı Viktor Yanukoviç'in yarıştığı devlet başkanlığı seçimlerinin sonuçları ülkede "Turuncu Devrim'in" yaşanmasına neden oldu. Seçimleri Yanukoviç'in kazandığının duyurulması, başkent Kiev'de protestolara yol açtı. Seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla başlayan gösterilerin büyümesi üzerine Ukrayna Parlamentosu Verhovna Rada, seçimleri iptal etti. Yuşçenko, Aralık 2004'te tekrarlanan seçimleri kazandı ve ülkenin üçüncü devlet başkanı oldu. Ancak 2010 devlet başkanlığı seçimini Rus yanlısı Yanukoviç kazandı. Yanukoviç'in Avrupa Birliği (AB) ile Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı ertelemesi, Rusya ve Avrasya Ekonomik Birliği ile yakınlaşmayı tercih etmesi üzerine Kasım 2013'te protestolar başladı. Göstericilerle kolluk kuvvetleri arasında yaşanan çatışmalarda onlarca kişi hayatını kaybetti, olaylar Cumhurbaşkanı Yanukoviç'in görevden alınmasıyla sonuçlandı. Yanukoviç, Rusya'ya sığınmak zorunda kaldı, Batı yanlısı siyasetçiler yönetime geçti. Olayların devam etmesi üzerine 2014 yılının şubat ayında Karadeniz’in stratejik bölgesi Kırım Özerk Cumhuriyeti'nde ve Sivastopol'da hareketlilik başladı. Rusya yanlıları yarımadada büyük gösteri düzenledi. Mitingin ana teması, Ukrayna yönetimini tanımamaktı. 27 Şubat 2014'te Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin parlamento ve Kırım hükümeti binaları armasız askeri elbiseler giyen Rus yanlısı silahlı milislerce ele geçirildi. Kırım Parlamentosu, Rusya'nın ve silahlı kişilerin baskısı üzerine Kırım'ın statüsüne ilişkin referandumun yapılmasını kabul etti ve "Rus Birlik" Partisi Başkanı Sergey Aksenov'u Kırım hükümetinin başkanı olarak atadı. 16 Mart 2014'te silahların gölgesinde yarımadada yapılan sözde referandumla Kırım'ın Rusya tarafından yasa dışı ilhak edilmesi süreci tamamlandı. Avrupa yanlısı siyasetçi Petro Poroşenko, 25 Mayıs 2014 seçimleriyle yönetime geldi ve Rusya ile her türlü askeri işbirliğini yasakladı. Ukrayna, AB ile 27 Haziran 2014 tarihinde Ukrayna-AB Ortaklık Anlaşması'nın ekonomik bölümünü imzaladı. Poroşenko, Ukrayna'nın AB'ye katılmasına hazır olduğunu ifade etti. Poroşenko, 2019 devlet başkanlığı seçimlerinde siyasi geçmişi olmayan, şov dünyasının bilinen ismi aktör Volodimir Zelenskiy'e yenildi. Zelenskiy de Batı'dan yana dış politika izledi. Rusya, özellikle ülkenin doğusunda yaşayan ve Rusça konuşanların Kiev’in istismarına ve soykırıma maruz kaldığı gerekçesiyle 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya yönelik savaş başlattı. Rus birlikleri, Ukrayna'nın bölgelerine girdi, hızla ilerledi. Ruslar, başkent Kiev'i kuşatma altına aldı. Savaşın ikinci ayında Kiev ve Çernigiv bölgesinden geri çekilen Rus askerleri, Karadeniz'de stratejik konuma sahip Yılan Adası’nı ele geçirdi. Haziran sonunda ada Ukrayna’nın kontrolüne geçti. Ukrayna'nın kuzeyindeki Sumi ve çevresi, haziranda yeniden Kiev yönetiminin eline geçti. Eylülde de Ukrayna, 300'den fazla yerleşim biriminde kontrolü yeniden sağladı. Ukrayna ordusu, karşı saldırıya geçerek yaklaşık 6 bin kilometrekare toprağı kurtardı, savaş boyunca Rus güçlerince ele geçirilen 2 bine yakın yerleşim yerinde Ukrayna'nın kontrolü tekrar sağlandı. Ukrayna’nın bölgeleri Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson'da eylül sonunda Rusya'ya katılım için sözde referandumlar yapıldı. Yasa dışı referandumlara katılanların çoğunluğu ilhak kararına "Evet" dedi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinin Rusya tarafından ilhak edilmesine yönelik kararnameleri imzalamasıyla Rusya, Kırım'dan sonra Ukrayna topraklarının yüzde 15'ini daha yasa dışı ilhak etmiş oldu. Ukrayna, geçen yıl ağustosta Herson'u kurtarmak için karşı saldırı başlatırken Rusya, kasımda Herson şehrindeki savunma hattını Dnipro Nehri'nin sol yakasına çekme kararı aldı. Böylece Rus askerleri, Herson şehir merkezinden çekilmiş oldu. Ukrayna, bu yılın haziran başında karşı taarruz başlattı. Ukrayna ordusu, yaz taarruzunda 10'dan fazla yerleşim yerini kurtardı. Donbas bölgesinde çatışmalar aralıksız sürerken ülkenin diğer kısımları da Rusların İHA ve füzelerinin hedefinde. Ukrayna, 32. bağımsızlık yıl dönümünde bir yandan AB ve NATO’ya katılma hayali için politikalar geliştirirken diğer yandan Rusya tarafından ilhak edilen topraklarını kurtarma mücadelesi veriyor.