Tulga, “Salgın Kontrol Altına Alınmadığı Süreçte, Hiç Bir Ekonomik Faaliyet İyileşemez”

Girne Amerikan Üniversitesi (GAÜ) online seminerleri kapmasında yayınlanan “ Konuk Moderatör” programı, GAÜ Mezunu BRTK Haber Spikeri Narden Bingöl’ün moderatörlüğünde, “Covid-19 Sonrası Ekonomide Değişen Dengeler” konusunda gerçekleşti.

BRTK Haber Spikeri Narden Bingöl’ün moderatörlüğünde, Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Genel Koordinatörü Hürrem Tulga ve GAÜ İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Gürkan Ateş’in konuk olduğu programda, “Covid-19 Sonrası Ekonomide Değişen Dengeler” konusu masaya yatırıldı. Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, koşullar ne olursa olsun, kurallar çerçevesinde yoğunluklarının devam ettiğini belirterek, faaliyetlerine Emniyet kurumları ile iş birliği içerisinde sürdüklerini söyledi.  Tulga: “Salgın kontrol altına alınmadığı süreçte hiç bir ekonomik faaliyet iyileşmez” “Üretim ve tedarik noktasında da yoğun olarak çalışıyoruz. Ürünlerimizi oluşturuyoruz, dış dünya ile temasımız devam ediyor. Şuanda salgına karşı mücadele çok önemli. Hem insan için, hem sağlık altyapısının çökmemesi için çok önemli ve aşıya ulaşımla alakalı yoğun bir çaba gösterilmeli. Biz şunu gördük, salgına bağlı olarak sağlık altyapınızda sıkıntılar varsa ve vakalar artıyorsa, insan sağlığını korursunuz ama ekonomide ciddi sıkıntılar yaşarsınız.” Salgın kontrol altına alınmadığı süreçte hiç bir ekonomik faaliyet iyileşmez, İşsizlik artar. Her birimizin beraber mücadele etmesi lazım. Bunları biz hükümete de söylüyoruz, bunu savaş olarak tanımlıyorsak ki çok insan böyle tanımlıyor, biz de birlik olmalıyız. Evet şuanda salgın ön planda görünüyor ama görünen o ki bundan sonrası için de çok ciddi yıkımlar ile karşı karşıya kalacağız. Yeniden topluluk ve ülkeyi inşaa etmek gibi ciddi bir konuyla karşı karşıya kalacağız. Bundan dolayı birikimlerimizi paylaşmak çok önemli.” Yrd. Doç. Dr. Ateş: “Farklı Bir Dünya’ya Doğru Gidiyoruz” GAU İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Gürkan Ateş konuşmasında, 2020 yılının çok büyük hasarlar veren bir yıl olduğunu belirterek, Türkiye, KKTC ve birçok bölgede hasarlar oluştuğunu ifade etti. Bazı sektörlerin işssizlik ve üretim düşüşlerinin çok ciddi boyutlara geldiğini bildiren Ateş, halk kesimi veya çalışan kesiminin artık bunları kaldıracak durumda olmadığını söyleyerek, konuşmasına şu şekilde devam etti; “Bu durumun olumlu tarafları da var. Covid-19’u fırsat bilip yeniden yapılanma ve düşünme gibi durumlardan da bahsedebiliriz. Bütün dünyanın konuştuğu büyük sıfırlama denilen bir durum var. Bu, kapitalizme yeniden şekil verecek bir etken olabilir. Dünya düzeni gerçekten çok değişecek, farklı bir Dünya’ya doğru gidiyoruz. Bu durumu avantaja çevirirsek harika bir şey olur. Öncelikle 2020 bize nasıl bir hasar verdi bakalım. Büyüme rakamları, geçmiş ekonomilere bakıldığında tahmini -4,9 gibi bir düşme yaşıyor. Bu durumu gelişmekte olan ülkeler için de 2.4 olarak yani durgunluk dönemi olarak ifade edebiliriz. Çin ekonomisi hariç tüm ekonomiler küçüldüler. Ciddi anlamda bir hasar oluştu. Peki 2021 nasıl olacak? Buna bakmak lazım. Bundan önce de Dünya tedarik zincirlerin de müthiş bir daralma oldu ve %9,6’lık bir daralma gerçekleşti. Büyüme, ticaret hacmi, enflasyon bize olumsuz bir tablo sunuyor.” “Şuanda Türkiye’de çok büyük bir enflasyon var. Dünya’da 20. sıradayız. Bunun nedeni dövizdeki yukarı çıkış, fiyatları arttırdı. Bu bağlamda enflasyon arttı, işsizlik arttı. Şuanda işsizlik rakamı %14lerde. Burada önemli bir nokta var. İşsizlik tanımı şöyledir, eğer siz işsizseniz bir ay içinde İŞKUR’a başvuracaksınız. Biz bunları genellersek, bu sayı %30 ları bile olabilir. Buradaki en önemli şeylerden biri de genç işsizlik. Genç işssizlik 15-24 yaş araşındaki işsiz oranıdır. Genç işsizliğin birçok sebebi var. Üretimde sıkıntı olduğu için işssizlik sorunu yaşıyoruz. Büyüme rakamları da çok önemli, siz büyüyemezseniz işsizlik daha çok artıcak. Bu problemlerin önüne geçebilmek için iş yeri açacarak, potansiyel önlemleri almanız gerekir. Büyümenin sağlanması için, istikrarlı büyümenin devamlılığının sağlanması gerekir. Nasıl büyüdüğünüz de çok önemlidir, biz büyümeyi borçlanarak yapıyoruz. Bu durum büyümeyi sağlıklı hale getirmiyor. Ülkelerin, devletlerin ve hükümetlerin en önemli öncelikleri bu olmalı. Ama çok üzücüdür ki, ben bu konularla alakalı bir gelişme göremiyorum. Bunları düzeltmek gerekiyor. Türkiye’de bunun için ciddi çalışmalar yapılmaya devam ediliyor. Buradaki sihir şu, ülkenin riskini düşük tutmak. Ülkenin riski düşerse faizler düşüyor, borçlanma maliyeti düşüyor, enflasyon düşüyor, yatırım artıyor ve ülkeye gelen yatırımcı sayısı artıyor. Buradaki sihirli kelime riski düşürmek. Bir diğeri de piyasa riskini ölçen önlemler için iyi yol gösterici olabilir. İşsizlik ancak böyle düşürülebilir.” Yrd. Doç. Dr. Ateş: “2021 Yılı, Bir Toparlanma Yılı Olacak” “2021 yılı bir toparlanma yılı olacak. Burada bazı işaretlere bamak lazım; IMF’in yayınladığı dünya belirsizlik endeksi. Bu belirsizliğin hangi dönemlerde arttığını veya azaldığını ifade ediyor. Yatırımcı belirsizliği sevmez.Belirsizlik artarsa yatrımcı azalır,belirsizlik azalırsa yatırımcı artar.Bu endeks pandemi döneminde pik yapmış.Bunu 2008 global krizi ile karşılaştıtısak, pandemi dönemi belirsizliği 2,5 katı.Son zamanlarda ortaya çıkan aşılarla beraber bu endeks düşmeye başladı.” GAU İşletme Fakültei Öğretim Üyesi Gürkan Ateş; “Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.Bu çok tartışılaşılan  bir durumdu, kapatilazimin sürdürülebilirliği nasıl sağlanacak?Serbeşleştme ile sermaye akımları dingin maliye politikaları ve para politakalarına zıt durumlar oluşmaya başladı.Bu ciddi bir sorun.Dünya değişiyor bu da komplo teorilerini ortaya atıyor.Yapay zekanın aktifliği, bize de etkilerini  de gösteriyor..Değişmeyen hiçbir şey kalmayacak.Ama bu bir anda olacak bir şey değil.” Ateş: “KKTC, Dünya’nın Parlayan Yıldızlarından Birisi Olabilir” “Bu dönem KKTC için yararlı olabilecek bir dönem. Bu dönemden sonra turizm açılacak bir iyileşme gerçekleşecek. Ama diğer tüm durumlar için KKTC’nin birçok strateji gerçekleştirmesi gerekir. Turizm sağlanamayan bölgelerden charter seferler yaapılabilir. En önemli noktalardan biri sulu tarım geliyor. Artık dört mevsim mahsül almak mümkün olacak. Kıbrıs’ın en büyük avantajlarından birisi İngiltere. İngiltere Avrupa Birliği’nden ayrıldı. Bu bir avantaja çevrilebilir. Yapılabileceko kadar çok şey var ki. Burada bir Silikon Vadisi neden olmasın? Djitalleşme geliştirilebilir. Yatırımcılar buraya getirilmelidir. Artık farklı bir çağdayız, Endüstri 4.0 ‘dan bahsediyoruz hayatımızda. Kıbrıs bunları yapamaz mı? Yapması mümkün ve yaparsa Dünya’nın parlayan yıldızlarından birisi olabilir.”